Medaille slagHoogstratenDe Slag bij Hoogstraten werd op 11 januari 1814 uitgevochten tussen het Franse leger en geallieerde Pruisische, Russische en Britse troepen. De slag was een reeks van bloedige treffen tijdens de Zesde Coalitieoorlog langs de huidige Belgisch-Nederlandse grens van Essen tot en met Turnhout. De slag werd vernoemd naar Hoogstraten als de belangrijkste stad in de regio.

Afbeelding: medaille (oktober 1814) gemaakt voor het Congres van Wenen, met vermelding van de Slag van Hoogstraten, collectie Stedelijk Museum Hoogstraten

 De geallieerden kwamen op 11 januari 1814 sterk opzetten vanuit de regio Breda. Hoofddoel van het offensief was Antwerpen en de belangrijke haven aldaar. Vooral de strijd in het centrum van Minderhout was ongemeen hevig en hard. Met de bajonet op het geweer werd lijf-aan-lijf gevochten om het oude kerkhof in een brandend Minderhout. Ook andere gemeenten, zoals Meer, Wortel, Hoogstraten-centrum, Loenhout en Malle, deelden in de klappen. De verliezen aan beide zijden liepen hoog op. Honderden militairen werden gedood of gewond. De slag en haar nasleep hadden een grote impact voor de bevolking in de Noorderkempen. Dit betekende het einde van de Franse Tijd in Hoogstraten.

 

We gaan verder terug in de geschiedenis...

Na de Franse Revolutie in 1789, vielen in 1792 troepen van de Eerste Franse Republiek de Zuidelijke "Oostenrijkse" Nederlanden binnen. In Brabant (bestaande uit een groot deel van de huidige provincies Noord-Brabant, Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant) werden bevelen gegeven door de Raad van Brabant om de veiligheid van de wegen te waarborgen om ongewenste personen te weren. De gemeente Baarle-Hertog stelde ook een gewapende patrouille aan. Deze patrouille marcheerde ook over de wegen van Baarle-Nassau. De bestuurders van Baarle-Nassau dienden hierop een klacht in bij de Raad en Rekenkamer van Brabant, want ze vielen onder “staats” gezag als generaliteitsland. Het was een van de vele grensconflicten die de speciale situatie in Baarle met zich meebrengt.

DaNetherlands during French administration 1810 1814arna in 1795 werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden omvergeworpen en de Bataafse Republiek gesticht, die de katholieken als gelijkwaardige burgers erkende. De grenzen verschoven vele malen in de Franse tijd. Het Generaliteitsland Staats-Brabant werd in 1795 een provincie, met de naam: Bataafs-Brabant, maar al in 1798 werd die opgesplitst in nieuwe departementen naar Frans model door de Franse overheersers. Onze familie woonde voor het overgrote deel in het departement van De Twee Neten, genoemd naar riviertjes de grote en kleine Nete in de huidige Belgische provincie Antwerpen.

Toen de Fransen onder Napoleon later het bestuur van de Nederlanden overnamen, kwam een einde aan het ancien regime, dat nog gebaseerd was op de situatie en het feodale stelsel vanuit de late middeleeuwen.

Vanuit Hoogstraten vielen de Fransen de Baronie binnen. Breda werd snel veroverd, de toen Hollandse stad Geertruidenberg volgde snel en werd geplunderd. Een detachement bereikte via Merksplas de heide bij Castelré. Bij Baarle-Brug werd een kamp opgeslagen. De legereenheden waren, zoals toen gebruikelijk, aangewezen op de lokale bevolking van onder andere Castelré en Merksplas. Het vee, graan en voer voor de paarden moest worden afgestaan. Nadat de troepen waren bevoorraad gingen ze via Heesboom en ten westen van Loveren en Baarle naar Boschoven om vanuit daar naar Tilburg op te trekken. De naam Franse Baan van de weg bij Boschoven herinnert wellicht nog aan deze operatie. De inwoners van gehuchten als Castelré, Heesboom en Reuth waren aangewezen op de steun van het dorpsbestuur om hun veestapel te herstellen. De gewone mensen waren vaak wel het slachtoffer van de strijd zo blijkt.

In Alphen zou ook een kamp van Franse troepen hebben bestaan aan de “herendreef” ten westen van Boshoven.

 

 

 

 

Nieuwe tijd

In 1908 vestigden zich vanuit België de Broeders van De La Salle in Baarle. Daar werd een pensionaat en een school gesticht. In 1987 waren zij weer vertrokken.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het grootste deel van België door de Duitsers bezet en hermetisch van Nederland afgescheiden door een hoogspanningsraster. De Duitsers durfden het echter niet aan om de enclaves binnen te trekken, aangezien deze binnen Nederlands grondgebied lagen en Duitse troepen zich dan door het neutrale Nederland moesten begeven. Aldus bleef de Belgische post en telegraaf werkzaam buiten Duitse controle om.

Na de Tweede Wereldoorlog, en vooral sedert het einde van de 20e eeuw, zijn de Belgische en Nederlandse diensten steeds meer gaan samenwerken. Een aantal zaken zijn gescheiden, andere zijn samengevoegd of in hetzelfde gebouw gevestigd, zoals in 1997 de politiekorpsen. Ook hebben de gemeenten Baarle-Hertog en Baarle-Nassau nu een gemeenschappelijke website.